monter

monter¹ [mõtee]

〈m.〉

1 (het) monteren ⇒ (het) bedrijfsklaar maken

————————

monter² [mõtee]

I     〈onovergankelijk werkwoord〉

1 naar boven gaan ⇒ klimmen

2 instappen ⇒ opstappen, gaan (zitten) in, gaan (staan) op

3 stijgen ⇒ hoger worden 〈ook muziek〉 ⇒ toenemen, duurder worden

4 opstijgen ⇒ opgaan 〈m.b.t. zon〉 ⇒ omhoog gaan, opkomen, rijzen

5 〈figuurlijk〉opklimmen ⇒ vooruitkomen, bevorderd worden

6 (paard)rijden

7 (naar het noorden) trekken

8 〈kaartspel〉hoger bieden ⇒ hoger inzetten, overtroeven

9 een hoogte hebben ⇒ reiken tot

♦voorbeelden:

1    monter se coucher • naar boven gaan om te gaan slapen

      monter sur, à un arbre • in een boom klimmen

2    il n'est jamais monté en avion • hij heeft nog nooit gevlogen

3    les blés montent • het graan schiet omhoog

      la mer monte • het wordt vloed

      le ton monte • het gesprek raakt verhit

      monter de 10 pour cent • met 10 procent stijgen

4    le brouillard monte du fleuve • de mist stijgt op uit de rivier

      les larmes lui montaient aux yeux • de tranen schoten haar, hem in de ogen

      le vin lui monte à la tête • de wijn stijgt haar, hem naar het hoofd

7    monter à Paris • (vanuit het zuiden) naar Parijs trekken

  → bicyclette, ergot, grade, graine, planche 

¶    faire monter qn. • iemand opjuinen

II   〈overgankelijk werkwoord〉

1 bestijgen ⇒ beklimmen, opgaan

2 hoger plaatsen

3 naar boven brengen ⇒ omhoog halen, optrekken

4 〈een machine, film〉monteren ⇒ (in elkaar) zetten ⇒ 〈figuurlijk〉 op touw zetten

5 uitrusten ⇒ geheel voorzien van, inrichten

6 plaats nemen in, op ⇒ instappen in

7 〈een koe〉bespringen ⇒ dekken

8 〈eiwit〉opkloppen ⇒ stijf kloppen

9 〈muziek〉hoger stemmen

10 opzetten ⇒ ophitsen, opjuinen

♦voorbeelden:

3    monter l'eau d'un puits • water (op)putten

10  être monté (contre qn.) • erg boos zijn (op iemand)

  → coup, épingle, pièce 

III   se monter 〈wederkerend werkwoord〉

1 te berijden, te bestijgen zijn 〈van paard〉 ⇒ te beklimmen zijn 〈van helling〉

2 〈+ en〉zich voorzien (van)

3 〈+ à〉bedragen

4 〈informeel〉boos worden

v

1) klimmen, naar boven gaan

2) instappen

3) toenemen

4) opstijgen

5) bevorderd worden

6) paardrijden

7) (naar het noorden) trekken

8) hoger inzetten

9) reiken (tot)

10) bestijgen

11) hoger plaatsen

12) naar boven brengen

13) in elkaar zetten

14) uitrusten, inrichten

15) dekken [koe]

16) opkloppen [eiwit]

17) hoger stemmen [muziek]

18) ophitsen

Dictionnaire français-néerlandais. 2013.